Boterklontje (motte de beurre) noemen de salonbezoekers hem, als Renault in 1946 in Parijs de 4CV onthult. De reden daarvoor zijn de gedrongen vorm en de lichtgele lak, waarmee de fabriek uit Billancourt twee vliegen in één klap slaat: niet alleen valt de auto lekker op tussen alle zwarte eenheidsworsten, maar ook vinden de grote hoeveelheden verf die de Duitse bezetter na de capitulatie heeft achtergelaten voor voertuigen van hun Afrika-korps een nuttige toepassing. De Duitsers – om precies te zijn de Saarlanders die tot 1959 met Frankrijk zijn verbonden in een douane-unie – bedenken een smakelijker koosnaampje voor de 4CV: Cremeschnittchen, zeg maar tompoes.
Renault 4CV, al meteen boterklontje genoemd, bijnamen voor auto’s waren vroeger duidelijk in trek.
Ontwikkeling 4CV begint in 1942
De ontwikkeling van de 4CV (spreek uit als: katsjevoo) begint in 1942, tijdens de Duitse bezetting. Het project is strikt geheim. De bewering dat Ferdinand Porsche de hand gehad heeft in dit project, moet echter naar het rijk der fabelen verwezen worden. Weliswaar worden tijdens zijn Franse gevangenschap (vanaf eind 1945) enkele prototypen aan hem voorgelegd, die hij goedkeurt, maar met de gelijkenis met de Kever heeft hij niets te maken. Bij nadere beschouwing is die gelijkenis trouwens niet eens zo sterk. De Renault heeft in tegenstelling tot de Volkswagen bijvoorbeeld vier portieren. De voorste zijn uitgevoerd als ‘zelfmoorddeuren’, dus opgehangen aan de b-stijl. En zijn motor ligt weliswaar achterin, maar is geen boxer en bovendien is hij watergekoeld in plaats van luchtgekoeld.
Motor achter de achteras
Doordat de 748 cc kleine krachtbron als een buitenboordmotor achter de achteras hangt, gaat van de wielbasis van 2100 mm niets van de ruimte voor passagiers verloren. Zij hebben ondanks de korte lengte van de auto ook achterin voldoende plaats. Maar de positie van de 21 pk sterke, hees klinkende viercilinder leidt tot een ongunstige gewichtsverdeling. Van de 623 kilo totaalgewicht drukt tweederde op de achteras. Dientengevolge wil de kont al snel uitbreken. Onbekommerd gas geven kan algauw in een pirouette eindigen, een gevaar dat des te groter is omdat nergens uit blijkt dat je de grens van de grip nadert. Ook in snelle bochten blijft het boterklontje grip houden en beweegt hij nauwelijks in zijn veren.
Renault plaatste de motor achter de achteras, net als Volkswagen deed met de Kever.
Starten doe je met een trekstangetje tussen de voorstoelen. Met een iel pookje kies je één van de drie versnellingen vooruit, waarvan de eerste ongesynchroniseerd is. In het verkeer van de jaren 50 kon de 4CV misschien leuk zijn partijtje meeblazen, maar tegenwoordig kun je tijdens de acceleratietijd van 28,9 seconden die de dwerg nodig heeft om de 80 km/h(!) te bereiken bijna uitstappen om bloemen te plukken voor het dashboardvaasje.
Een vroege Renault 4, dit model zou tot ver in de jaren 80 leverbaar zijn en onderging maar weinig veranderingen op uiterlijk gebied.
De Renault 4 is iets minder langzaam
De drie pk sterkere R4 ‘sprint’ 2,4 seconden sneller. Maar ook zijn vermogen is tegenwoordig alleen nog toereikend voor toeristische uitstapjes naar het platteland in niet al te heuvelachtig gebied. Rijplezier heb je overigens wel degelijk, mede dankzij de bijzondere paraplustok-schakeling. Trek je aan de stang, dan ben je van de eerste in de tweede versnelling terechtgekomen. Schuif je ‘m weer naar voren, dan helt de knop halverwege als vanzelf naar rechts, waarna je in de derde versnelling zit.
Overhellen als een Eend
Snelle bochten tackelt de R4 met een Eend-achtig overhellen. Er bestaat overigens net als bij die Eend geen gevaar voor omslaan. De zachte vering bevestigt alle clichés over Franse auto’s van vroeger. Hoewel het onderstel simpeler in elkaar steekt dan bij zijn voorganger, strijkt de R4 oneffenheden beter glad en schrikt hij dankzij zijn fikse bodemspeling ook niet terug voor hobbelige veldweggetjes. De achter elkaar liggende torsiestaven van de achtervering zijn verantwoordelijk voor een curiositeit: het rechterwiel staat 4,8 cm verder naar voren dan het linker.
Vergeleken met de gezellig ronde 4CV lijkt de R4 met zijn steile, hoge flanken maar een zakelijk koekblik. Dat is het ook. Bij de ontwikkeling hebben pragmatische overwegingen vooropgestaan. De voorwielaandrijver is een consequente vertegenwoordiger van het automobiele minimalisme en als concept een voorloper van de moderne compacte klasse. In 31 jaar productietijd zijn er meer dan 8 miljoen exemplaren van gebouwd.
R4 maakt indruk met ruimte
Vandaag de dag maakt de ruimte die op zo’n klein oppervlak is gerealiseerd, grote indruk. De hoge bagageruimte met een vlakke vloer van een halve meter lengte heeft bij omgeklapte achterbank (een primeur in een serieproductie-auto) een stationcar-waardige stouwruimte van 1.185 liter en kon vroeger net zo goed dienen als studentikoos liefdesprieeltje als voor verhuisbusje. Het koekblik mag dan op het eerste gezicht wat minder appetijtelijk lijken, maar uiteindelijk kun je er veel meer mee dan met dat schattige bolhoedje, de 4CV.
Technische gegevens
4CV
Motor 4-cil. In lijn, achterin in lengte, nokkenas aan zijkant, 2 kl./cil., 1 Solex carburateur
Cilinderinhoud 748 cc
Max. vermogen 15 kW (21 pk) bij 4.100 tpm
Max. koppel 45 Nm bij 2.000 tpm
Topsnelheid 100 km/h
Transmissie 3 versn. handgeschakeld
Aandrijving achterwielen
Wielophanging v/a onafh., triangels, schroefveren, stab./pendelas, schroefveren
Remmen v/a trommels rondom
Bandenmaat 135R400 73 S
Verbruik 5,5-7,0 l/100 km
Tankinhoud 27,5 l
Bagageruimte g.o.
Alle waarden zijn fabrieksopgaven
Testwaarden
0-50 km/h 10,3 s
0-60 km/h 14,9 s
0-80 km/h 28,9 s
30-70/50-70 km/h 15,8/10,5 s
Geluidsniveau interieur bij 50/60 km/h 74/77 dB(A)
Draaicirkel l/r 9,0/9,2 m
Remweg 60-0 km/h 22,1 m
Gewicht 623 kg
Max. belading 297 kg
(tekst gaat verder onder foto)
De Renault 4-motor van bovenaf bekeken.
Renault 4
Motor 4-cil. In lijn, voorin in lengterichting, nokkenas aan zijkant, 2 kl./cil., 1 Solex carburateur
Cilinderinhoud 748 cc
Max. vermogen 18 kW (24 pk) bij 4.500 tpm
Max. koppel 48 Nm bij 2.000 tpm
Topsnelheid 105 km/h
Transmissie 3 versn. handgeschakeld
Aandrijving voorwielen
Wielophanging v/a onafh., draagarmen, torsiestaven, stab./onafh., draagarmen, torsiestaven
Remmen v/a trommels rondom
Bandenmaat 135/80R13 70 T
Verbruik 5,5-6,0 l/100 km
Tankinhoud 26 l
Bagageruimte 295-1.185 l
Alle waarden zijn fabrieksopgaven
Testwaarden
0-50 km/h 10,0 s
0-60 km/h 13,9 s
0-80 km/h 26,5 s
30-70/50-70 km/h 14,4/9,7 s
Geluidsniveau interieur bij 50/60 km/h 73/75 dB(A)
Draaicirkel l/r 9,3/9,6 m
Remweg 60-0 km/h g.o.
Gewicht 593 kg
Max. belading 327 kg
Bron: AutoWeek